الگوی اطلاعاتی عصر تهدیدات ترکیبی در بیانیه گام دوم انقلاب

مقدمه و بیان مسئله

انقلاب اسلامی ایران در حالی چهار دهه از دوران با برکت خود را با بحران‌ها و وضعیت‌های متعدد گذرانده که در دهه پنجم از سوی مقام معظم رهبری بیانیه گام دوم انقلاب مطرح شد. این بیانیه تکیه بر شناخت مزیت‌های کلیدی و الزمات  جهش در چله دوم انقلاب، است و در این خصوص معظم له ضمن تجویز راهبردهای اساسی، با تصریح به الزامات درونی و حفظ ساحت بیرونی، تحولات عمیق و گسترده ای را نوید می دهد. این بیانیه در بهمن ماه 1397 در دو چارچوب دستاوردهای کلان نظام و ثمرات راهبردی تدوین گردید. اهمیت این بیانیه برای نهادهای اطلاعاتی، وجود تهدیدات ترکیبی علیه انقلاب اسلامی و وجود شاخص‌های متعدد چگونگی تقابل با وضعیت پیش آمده در متن اصلی بیانیه می باشد. افزایش روند ارتباطات و وابستگی‌های متقابل و تکثر بازیگران، جامعه بین المللی را به سمت وضعیت‌های پیچیده هدایت کرده و لازم است ساختارهای حکمرانی نوین با الگوهای نوین و سیاست‌های مشخص زیست نمایند. بنابراین مسئله بازیابی سیاست‌های در نهادهای اطلاعاتی ازجمله ضرورت‌های عصر کنونی است که در تعیین الگوی آن و اجرایی شدن آن تحقیقات و پژوهش‌های کاربردی نیاز است.

اهمیت

تحقیق حاضر از آن حیث که به احصاء تاثیر بیانیه گام دوم بر مهم‌ترین سیاست‌های اطلاعاتی در دوره تهدیدات ترکیبی می‌پردازد، دارای اهمیت کاربردی است. ضمنا بدلیل برجسته نمودن ابعاد فرهنگی، اقتصادی و امنیتی جنگ ترکیبی، دارای اهمیت نظری نیز می‌باشد.

ضرورت

عدم انجام این نوع تحقیقات می‌تواند غفلت مسؤلین اطلاعاتی از ارائه راهبردهای نوین در دوره جدید از تهدیدات ترکیبی دشمن علیه ج.ا.ایران را درپی داشته باشد که در نهایت به دلیل ایجاد بحران‌های تصمیم گیری و تصمیم سازی ناشی از برآورده نشدن نیازمندی‌های نوین، امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران به مخاطره می‌افتد.

محدودیت‌های تحقیق

پژوهش‌های مرتبط با نهادهای اطلاعاتی همواره دارای بخش محرمانگی بوده است. در این تحقیق که بخشی از آن بر مبانی پژوهش یکی از نهادهای اطلاعاتی برای دریافت نقشه راه از بیانیه گام دوم انقلاب بوده، شرایط بسیار سختی در ارائه ادبیات عبارت‌ها و تحفظ اطلاعاتی وجود داشته است.

سوالات تحقیق

پژوهش حاضر تلاشی برای پاسخ دادن به سوالات زیر است:

سوال اصلی

الگوی اطلاعاتی بیانیه گام دوم انقلاب در عصر تهدیدات ترکیبی چگونه و در چه ابعادی مطرح شده است؟

1.مبانی نظری

1-1. مفهوم جنگ(تهاجم) ترکیبی[1]

جنگ ترکیبی، شامل عواملی است که از راهکنش‌ها(تکنیک‌ها) و آرایش‌های نظامی گرفته تا حمله‌های نظامی و غیرنظامی را در بر می گیرد(رضاخواه،1394: 128). اصطلاح «جنگ ترکیبی» که اولین بار توسط رابرت جی واکر توسط فرانک‌هافمن به کار رفت، اولین بار در سال 2007 وارد ادبیات شد و برای توصیف تکنیک‌های مورد استفاده حزب الله در تهاجم  لبنان در سال 2006 بکار رفت. از نظر شکلی مانند جنگ‌های متعارف است، سرنوشت جنگ در جنگ‌های ترکیبی کنونی در صحنه جنگ مشخص نمی شود، بلکه در صحنه نبرد نابرابری تعیین می گردد که از سه صحنه نبرد مردم منطقه، مردم کشور اعزام کننده نیرو و مردم در جامعه بین الملل تشکیل شده است(McCuen,2008: 109). این نوع از جنگ، شیوه جدیدی از اعمال قدرت برای کسب منافع در عرصه روابط بین الملل با ترکیبی از ابزارهای متعارف، نامنظم و ناهمگون نه تنها توسط دولت‌ها بلکه بازیگران غیردولتی را هم در بر می گیرد. مولفه‌های تهاجم  ترکیبی شامل سیاسی، اطلاعاتی، نظامی، اقتصادی، روانی و شناختی با هدف ایجاد بی ثباتی در کشور هدف هست. در این تهاجم، نیروهای منظم و نامنظم قابل توجهی به طور همزمان تحت فرماندهی واحی، رزم می کنند(Huber,2014:45).

شکل 1. مولفه‌های جنگ ترکیبی برگرفته از کنفرانس امنیتی مونیخ 2105 (پورحسن،1396: 31).

2-1. بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی^[2]

در بررسی انقلاب‌ها، نظریه پردازان به دنبال یافتن دلایل شکل گیری یک انقلاب و شناخت دقیق آن هستند که از وقوع آن در آینده جلوگیری کنند. اما بیانیه گام دوم انقلاب را به عنوان یک پدیده مثبت، امری واقعی، حرکتی مستمر و عمومی می داند. در واقع راه علاج و حرکت رو به رشد مردم و حتی بشریت راه همین صیرورت و در مسیر استمرار انقلاب مورد تاکید نظریه گام دوم انقلاب است. براین اساس بیانیه در چهلمین سالگرد انقلاب اسلامی 57، و به دنبال تهدیدات ترکیبی دشمنان در سراشیبی سقوط نشان دادن انقلاب، صادر شد. در این بیانیه برای استمرار انقلاب اسلامی به تبیین دستاوردهای آن با هدف «جهاد بزرگ برای ساختن ایرانی اسلامی» سیاست‌هایی را ارائه می دهد.

3-1. الگوی تهاجمی پژوهش

انچه که در بیانیه گام دوم به عنوان مسائل پیش روی انقلاب و استفاده دشمن از آن نام برده شد، نیازمند سازوکارهای تهاجمی خنثی سازی تهدیدات مرکب و عملیات پیش دستانه برای تغییر چالش ایجاد شده از سوی حریف می باشد. این سازوکار می تواند از سوی نهادهای اطلاعاتی- امنیتی، نظامی، دستگاه‌های اجرایی خدمات رسان و حاکمیتی بکار گرفته شود. در این پژوهش تمرکز بر نهادهای اطلاعاتی است. در فرایندهای شناختی که مفاهیمی ذهنی و دارای پیچیدگی فراوان می باشند، مدل مفهومی بیانی عینی از پدیده‌های تحت بررسی است. از آنجایی که ساخت مدل‌های معتبر براساس دستورالعمل‌های مدل سازی بر یک مدل مفهومی مبتنی است، تحقیق حاضر نیز بر یک مدل مفهومی براساس مفروضات و نظریات اولیه مبتنی است که در شکل شماره2 نشان داده شده است. با توجه به پژوهش موردنظر، در بیانیه گام دوم انقلاب، تهدیدات بصورت ترکیبی شامل بکارگیری همزمان سه نوع تهدید نرم، نیمه سخت و سخت توسط دشمنان می باشد که محورهای هرکدام احصاء شده است و اینکه نهاداطلاعاتی چگونه می تواند با این تهدیدات ترکیبی تقابل اطلاعاتی داشته باشد، راهبرد تهاجمی(ترکیبی و اطلاعاتی) مهمترین گزاره دریافتی از سند مذکور است.

شکل 2. نگاشت الگوی اطلاعاتی در بیانیه گام دوم انقلاب

2.پیشینۀ تحقیق

کتب و مقالاتی چشمگیر طی پنج سال اخیر با موضوع بیانیه گام دوم، نقش و رسالت سازمان‌ها و نهادها با رهیافت‌های متعدد نوشته شده است. تفاوت پژوهش فوق با مطالب تدوین شده قبلی(جدول شماره1) در بکارگیری محرمانه بیانیه توسط نهادهای اطلاعاتی است.

جدول 1. پیشینه پژوهش

3.روش‌شناسی پژوهش

پژوهش حاضر از حیث موضوع، کاربردی است. برای گردآوری و تحلیل داده‌ها نیز از روش تحلیل محتوای متن محور استفاده شده و جامعه و آماری شامل کل متن سند بیانیه گام دوم انقلاب می باشد. در این بیانیه واژه تهاجم  و مشتقات آن استفاده گردیده و جامعه نمونه نیز تمام شمار انتخاب شده است. در روش تحلیل متن محور بیانیه مؤلفه‌های تهاجمی بی ثبات سازی و نفوذ ادراکی(5 مؤلفه)  از منابع مرجع احصاء و براساس آنها، واژه‌های مرتبط (56 واژه) از متن بیانیه استخراج شده، و در نهایت جملاتی که واژه‌ها(15 متن) در آن‌ها هستند مشخص و موردتحلیل در جدول معنایی قرارمی گیرند.

4.یافته‌های پژوهش و تحلیل

1-4. یافته‌های توصیفی

بررسی توصیفی اسنادی در پژوهش نشان می دهد که با استخراج مولفه‌های(سازوکارها) تهاجمی، واژه‌های مرتبط با آن در متن بیانیه گام دوم انقلاب هم مشخص شده است. سپس تحلیل معنایی آن واژه‌ها در ادامه می آید. بنابراین مولفه‌های شناسایی شده در قالب این دو محور ترکیبی و اطلاعاتی تقسیم بندی می شوند.

4-1-1. استخراج مولفه‌های تهاجمی از منابع مرجع شامل:

روانی و شناختی، اقتصادی، دیپلماسی-سیاسی، اطلاعاتی، نظامی متعارف می باشد که براساس آخرین متون اسنادی و تحقیقاتی استخراج شده است(ریاضی،1399).

2-1-4. استخراج واژه‌های مرتبط با مؤلفه‌های تهاجمی از متن بیانیه گام دوم برابر جدول (2) که منظور موارد شش گانه ای است که واژگان مرتبط در متن بیانیه وجود داشته و جملات دارای بار تهاجمی است.

جدول2. استخراج واژه‌های مرتبط با مؤلفه‌های جنگ  ترکیبی از متن بیانیه

در جدول شماره(2) براساس مولفه‌های امنیتی واژه‌های مرتبط از متن استخراج گردید که بالغ بر 56 واژه بوده و در ادامه جملات و متن‌های مرتبط با واژه‌های احصاء شده استخراج گردید که شامل 15  متن است.

5-1-3. متن‌های استخراج شده (15) در جدول شماره(3) مورد تحلیل و بررسی اطلاعاتی قرار گرفته و کلیدواژه‌ها امنیتی تبیین می گردد. در این جدول متن‌ها جملاتی هستند که واژه‌های استخراج شده در آن‌ها قرار داشته و از طرفی دارای بار اطلاعاتی و تهاجمی بوده و کلیدواژه‌ها، کلمات کلیدی و اصلی مورد تاکید در متن می باشند که برای دسته بندی و ارجاع دهی از کد حروف انگلیسی استفاده شده است.

متن‌های استخراج شده در جدول شماره(3) مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته و کلیدواژه‌ها تبیین می‌گردد.

جدول3. تحلیل معنایی و استخراج اصطلاح‌ها و کلیدواژه‌ها

2-4. تحلیل یافته‌ها

دلالت‌های اطلاعاتی بیانیه گام دوم به استناد جدول(3) در شش موضوع بررسی می گردد:

موضوعات مبتنی بر ارائه سیاست راهبردی 16 مورد، آسیب محیطی9 مورد، تهدیدات ترکیبی 7 مورد و ابعاد تهدید10 مورد در مجموع به تعداد 42 مورد مسئله اطلاعاتی می باشد که در نگاه کلی نشان دهنده سیاست تهاجمی بودن در بیانیه گام دوم انقلاب است. ناظر به راهبرد نهادهای اطلاعاتی باید گفت؛ نوع تهاجم در ابعاد مختلف مطرح و دارای یک جهت گیری کلی دال بر منطق اصلی گفتمان انقلاب اسلامی و سازوکار خنثی سازی یا اقدام پیش دستانه است.

1-2-4. سیاست راهبردی

• راهبردهای اطلاعاتی

چالش بر سرِ حضور ایران مقتدر در مرزها(15A)، جلوگیری از انتقال سلاح‌های پیشرفته ی ایرانی به نیروهای مقاومت(4A)، شکست سیاست‌های آمریکا(5A)، برای این منظور انسان‌های جهادگر و مدیریّت‌های جهادی(16A) ، الگوی مقاومت در برابر سلطه ی آمریکا و صهیونیسم
 (12A )، مهمترین‌ها است که اطلاعات نقش اساسی دارد. بر همین اساس شناخت درست با بهره گیری از تجربیات از مهمترین سیاست‌های سازمانی است. حمایت جمهوری اسلامی از مبارزات مجاهدان(15A)، انتقال سلاح به نیروهای مقاومت(4A)، گسترش حضور قدرتمندانه(5A)، شجاعت و حکمت مدیران جهادی(5A)، دوّمین مرحله ی خودسازی و جامعه پردازی و تمدّن سازی(6A)، آینده مورد تهدیدهای ناشناخته قرار خواهد گرفت(7A)، دشمن بدخواه و کینه توز را که از جهاد علمی شما بشدّت بیمناک است ناکام سازید(8A)، مبارزه نیازمند انسان‌های با ایمان، جهادگر(9A)، دستگاه‌های مسئول حکومتی...وظایفی سنگین...هوشمندانه و کاملاً مسئولانه- که دستگاهی کارآمد با نگاهی تیزبین و رفتاری قاطع در قوای سه گانه (10A)، جهادی همه جانبه و هوشمندانه(13A) از جمله تاکیدات محوری در بیانیه بوده که سازمان‌های اطلاعاتی کارکردهای متناسب با آن را انجام داده و یا در حال انجام است.

• وجوه مشترک عملیات پیش دستانه و سیاست خنثی سازی در نهادهای اطلاعاتی

از 16 کد مربوط سیاست نهادهای اطلاعاتی 6 کد آن دارای وجه پیش دستانه و 2 کد دارای وجه خنثی سازی و 8 کد ترکیبی بصورت (عملیات پیش دستانه-خنثی سازی) است.

2-2-4. آسیب محیطی

برای برونداد از روزمرگی، پیشگیری و پیش بینی‌های جامع، آسیب محیطی ضرورت دارد. این مهم در حوزه  اطلاعاتی به جهت حساسیت محیط‌های امنیتی به مراتب از اهمیت بالاتری برخوردار است. در بیانیه آسیب‌ها در سه حوزه گروه‌های آماج آسیب، ارائه مصادیق آن آسیب‌ها و اهداف مدنظر تهدیدگر برای ایجاد آسیب اشاره شده است.

• گروه‌های آماج(تهدیدگر- آسیب پذیر)

آماج آسیب‌های جنگ تهدیدات ترکیبی دشمن، سیاست گذاران، مسئولین و ساختارهای حاکمیتی تحت تهاجم دشمن هستند که برخی از آسیب‌های آنان بویژه در حوزه اطلاعات و سیاست گذاران اطلاعاتی مورد تاکید قرار گرفته است. از جمله این موارد دنباله رو‌های آنان در داخل(B3)، عیوب ساختاری و ضعف‌های مدیریتی(B8)، زبان و قلم غفلت زدگان... و کانون‌های فکر و توطئه خارجی(B9)، که نهایتاً مشروعیت و منافع حیاتی نظام که از مبانی و ضرورت‌های تشکیل نهادهای اطلاعاتی حفظ همین موارد است.

• مصادیق آماج

مصادیق اطلاعاتی عمدتاً در حوزه‌های مدیریتی کشور مورد تاکید قرار گرفته و این نشان از آن دارد که در این مقطع زمامداران بیش از هر زمان دیگه ای نهادهای اطلاعاتی مسئولیت حساس دارند، براین اساس تحریم دشمنان(B2)، محاصره تبلیغاتی(B3)، چالش بیرونی تحریم (B8)، افراط‌ها و چپ روی‌ها(B1)، در اداره امور اطلاعاتی از مصادیق آسیب‌ها می باشد. بر همین اساس سیاست مأیوس سازی(B6) نسبت به روند تحولات در آینده انقلاب اسلامی، انجام رفتارهایی که باعث تضاد.... نظام می شود(B5) از آسیب‌های سیاست گذاری است.

• اهداف آسیب‌ها

آسیب‌های مطرح شده در حوزه سیاست گذاران اطلاعاتی در صورت استمرار و غفلت راهبردی نسبت به آن، باعث ایجاد زمینه برای بروز تهدیدات ترکیبی دشمن و غافلگیری اطلاعاتی خواهد شد.. براین اساس یکی از آسیب‌های اثرگذار در این حوزه؛ کانون‌های فکر و توطئه (B9)، تهدیدات ناشناخته از سوی غفلت کنندگان راهبردهای ایجاد تمدن نوین(B7) وجود دنباله رو‌های داخلی در خدمت دشمن(B3) هستند

• وجوه مشترک عملیات پیش دستانه و سیاست خنثی سازی در نهادهای اطلاعاتی

از 9 کد مربوط راهبرد نهادهای اطلاعاتی 4کد آن دارای وجه پیش دستانه و 5کد دارای وجه خنثی سازی است. به عبارتی آسیب‌های مطرح شده در بیانیه از راهبردهای اطلاعات در پیش برد گام دوم تحول نظام اسلامی بوده که در تهدیدات ترکیبی دشمن آسیب‌های آن شناسایی شده است.

3-2-4. تهدیدات ترکیبی

شناخت و فهم واقعی از تهدیدات این عصر(تهدیدات مرکب و پیچیده) یکی از مشکلات اساسی در اطلاعات و محیط‌های امنیتی می باشد. شناخت درست آن مبتنی بر واقعیت‌های صحنه و محیط پیرامونی در ایجاد گفتمان انقلاب اسلامی و احیای تمدن اسلامی ضروری است. بر همین اساس در حوزه اطلاعاتی بیشترین تاکید در بیانیه گام دوم به این موضوع اختصاص یافته و دارای 20 کد بوده که براساس کلیدواژه‌ها و اصطلاحات احصاء شده در سه دسته تقسیم بندی و تحلیل می گردد:

• ابزارهای تهدیدگر

در بیانیه گام روم روش‌های متعددی از سوی تهدیدگر ایجاد تمدن نوین و گام دوم انقلاب مطرح شده است. نگاه کینه ورزانه و بدخواهانه ی رژیم‌های زورگو (7C)، دست نشانده ی آمریکا و عنصر خائن به ملّت(2C)، بهره گیری از همه ابزارها (5C)، کانون‌های توطئه گر... به تصمیم سازان و تصمیم گیران و افکار عمومی داخلی (8C)، ترویج سبک زندگی غربی(7C)، تحریف و دروغ پردازی(4C)، تهدیدهای پوچ (6C)،  ایجاد چالش ... چالش بیرونی کشور(3C)، تشکیل ائتلاف‌های منطقه ای و بین المللی، از جمله این روش‌هاست. در بیانیه اتاق فکرها به عنوان منشأ تهدیدات دشمن و کانون‌های توطئه(8C) مطرح شده که بیشتر آن‌ها زیرنظر سرویس‌های اطلاعاتی هستند. آن‌ها سیاست سرویس‌های جاسوسی را تعیین و براساس داده‌های آشکار و پنهان قوی ترین بازوهای اطلاعاتی آن‌ها محسوب می گردند لیکن تهدیدات پوچ (C6) محور نگاه کینه توزانه به نظام اسلامی و تصمیمات مغرضانه(7C) است.

• اهداف تهدیدگر

اهداف تهدیدگر در 5 کد مورد اشاره قرار گرفته است. از جمله این که تهدیدگر با تهدیدهای متعدد در شیوه‌ها و اشکال گوناگون به دنبال ارائه تهدیدات ناشناخته علیه نظام اسلامی است تا تمدن نوین اسلامی نتواند آن‌ها را بشناسد. ارائه تهدیدات ناشناخته(4C)، تحریف و دروغ پردازی در باره گذشته-قبل از انقلاب- و زمان حال(4C)، مرزبندی‌ها و ارزش‌های انقلابی و ملی در ایران(6C)، کانون‌های ضدمعنویت و اخلاق-به عنوان هدف رسانه‌ها-(5C) و ... تهدیدات مورد نظر جامعه اطلاعاتی است. بخشی از این اهداف تحت نظر سرویس‌های اطلاعاتی غرب بوده و نیازمند راهبرد مناسب در حوزه جنگ اطلاعاتی است.

• وجوه مشترک عملیات پیش دستانه و سیاست خنثی سازی در نهادهای اطلاعاتی

از 5کد مربوط نهادهای اطلاعاتی 2 کد آن دارای وجه پیش دستانه و 3 کد دارای وجه خنثی سازی است. آنچه که در این بیانیه مدنظر است تهدیدات دشمن در حوزه ترکیبی بوده و نیازمند تهاجم اطلاعاتی با شجاعت و حکمت مدیران جهادی و ایجاد مرزبندی با آن‌ها بوده است. تهاجم اطلاعاتی ترکیبی در این حوزه ناظر بر جهت گیری انقلاب نسبت به دشمن در حوزه‌های متعدد و در وجوه متعدد از تهدیدات سخت، نیمه سخت و نرم علیه دشمن بوده و ترکیبی از آن‌ها مدنظر است.

4-2-4. ابعاد تهدید

آخرین مورد در جدول مربوط به ابعاد تهدید است. این مهم به معنای درگیر شدن لایه‌های اثرگذار در حوزه‌های ساختاری است. در این بخش مقام معظم رهبری^{(مدظله العالی)}، تهدیدات ترکیبی دشمن به نقاط قوت نظام اسلامی( جوانان، عزت ملی)، عیوب ساختاری، فقر درآمدی و بیکاری با ابزارهای متعدد است.

• ابزارگسترش تهدید دشمن

ابزارهایی مانند پول و رسانه(D8)، خبرهای دروغ، تحلیل‌های مغرضانه، وارونه نشان دادن واقعیّت‌ها(2D)، چپ و راستِ مدرنیته(4D)،  کانون‌های فکر و ضدمعنویت، کانون ضداخلاق(9D)، همکاران خائن آنها در منطقه(3D)؛ وائتلاف سازی‌های منطقه ای(5D)، پیاده نظام دشمن(1D) بخشی از توان دشمن برای تهدید کردن تمدن نوین است.

• ابعاد تهدید

ارزش‌ها، آحاد ملت(5D)، تمامیت ارضی(1D)، نسل جوان و امنیت، لایه‌های مختلف جامعه و ساختار حاکمیتی(9D) ابعاد تهدید است.

• وجوه مشترک عملیات پیش دستانه و سیاست خنثی سازی در نهادهای اطلاعاتی:

از 11 کد مربوط نهادهای اطلاعاتی در این حوزه، 6 کد آن دارای وجه پیش دستانه و 4 کد دارای وجه خنثی سازی است.

5.نتیجه‌گیری و پیشنهاد‌ها

اطلاعات و امنیت یکی از پایه‌های اساسی این هفت محور بیانیه گام دوم انقلاب است. گسترش و تمدن سازی در محیط سیال و ناپایدار امروزینِ جهان با تهدیدات ترکیبی و وقع تهدیدات ترکیبی استکبار جهانی، نیازمند امنیت و ثبات پایدار بوده و این از مهمترین نقش‌های سازمان اطلاعاتی است(سلیمانی، 1400: 125). در این فضای تغییرپذیر و ناأمن ساز، راهبرد نهادهای اطلاعاتی در بیانیه گام دوم، با نگاه به توسعه عملیاتی و راهبردهای اطلاعاتی و امنیتی در جنگ‌های آینده یک ضرورت است. هدف از این مقاله استخراج راهبرد نهادهای اطلاعاتی در عرصه تمدن سازی نوین در اندیشه رهبری با استناد به بیانیه گام دوم انقلاب بود. در بررسی این موضوع و ابعاد تهدیدات ترکیبی دشمن در بیانیه گام دوم انقلاب بعد از بیان تفاوت بین روندها و پیشران‌های مطرح شده، تلاش شد تا مبتنی بر دو راهبرد عملیات پیش دستانه (مقابله هوشمند، مشارکت مردمی، شکستن محاصره تبلیغاتی، عدالت محوری، عمل جهادی و ..) و سیاست خنثی سازی(مقاومت در برابر ظلم، مجاهدت در نبرد، اصلاح زیرساخت‌ها، روحیه انقلابی، ارتقاء بینش سیاسی و دینی و ...)، ابعاد مختلف سیاست اطلاعاتی مبتنی بر چهار محور سیاست راهبردی، آسیب محیطی، تهدیدات ترکیبی و ابعاد تهدید از بیانات احصاء شده و راهکار مقابله ای را نیز در پایان پژوهش ارائه نماییم.

براساس نتایج این پژوهش به متولیان و سیاستگذاران حوزه تهاجم ‌های نوین و ترکیبی پیشنهاد می شود که اقدامات زیر را در دستور کار قرار دهند:

• 1 . تهیه دکترین اطلاعاتی در جنگ ترکیبی؛

ایجاد قرارگاه آنلاین دیپلماسی رسانه ای، مستقل ومردمی.

1. Hybrid Warfaer& Hybrid Invasion

[2] .بیانه گام دوم انقلاب به مناسبت چهل سالگی انقلاب اسلامی در 22 بهمن 1397، از سوی مقام معظم رهبری(مدظله العالی) در هفت محور( دستاوردهای انقلاب) اعلام شد.