1استادیار،گروه دفاعی-امنیتی،پژوهشکده انتظامی،امنیتی، اجتماعی،پژوهشگاه علوم انتظامی و مطالعات اجتماعی فراجا، تهران، ایرانhshamouli@gmail.com
2دانشیار،گروه علوم سیاسی،دانشکده علوم اداری و اقتصاد،دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران Basiri360@gmail.com
3دانش آموخته کارشناسی ارشد روابط بین الملل ،دانشگاه اصفهان،اصفهان،ایران h.seya@yahoo.com
4دانش آموخته دکتری علوم سیاسی، گروه،علوم سیاسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی ، دانشگاه شیراز، شهر شیراز، ایران ahmadbanafi61@gmail.com
چکیده
هدف این پژوهش، شناخت و تبیین الگوی جنگ نامتقارن در دکترین امنیتی ج.ا.ایران در مقابل تهدیدات احتمالی پیشرو در خلیج‌فارس می‌باشد؛ این پژوهش در پی پاسخ به این سؤال است که الگوی جنگ نامتقارن در دکترین امنیتی ایران در خلیج‌فارس چیست؟ لذا فرضیه پژوهش بدین‌صورت تدوین شده است که به دلیل عدم تقارن در توانمندیهای نظامیاز حیث کمی وکیفی میان ایران و کشورهای معارض از جمله آمریکا در منطقة خلیج‌فارس، شیوه جنگ نامتقارن در قالب استفاده از ادوات جنگی همچون قایقهای تندرو، مین و موشکهای کروز از سوی ایران به‌عنوان رکن دکترین امنیتی اتخاذ شده که از رهگذر کاربست آن، ایران سعی دارد بازدارندگی لازم را برای خود به ارمغان بیاورد. یافتههای این پژوهش نشان‌دهنده این است که ایران به دلیل محدودیتها و الزامات، این شیوه جنگ را انتخاب نموده و بهرهگیری از آن باعث تولید بازدارندگی، خودکفایی، خوداتکایی، تغییر ساختار و نهایتاً تغییر در استراتژی دشمن شده است. در این پژوهش، محققان از تئوری‌های «جنگ نامتقارن» به‌عنوان چارچوب نظری استفاده نموده‌اند. از مطالعه کتب، مقالات، پایاننامهها و اسناد و مدارک علمی و نظامیدر دسترس نیز استفاده شده است. ماهیت این پژوهش از نوع توصیفی و بعضاً تبیینی، و شیوه گردآوری داده‌ها نیز اسنادی کتابخانهای است.
اژدری، حسین (1386). ماهیت جنگ نامتقارن. تهران: خبرگزاری فارس.
اُلسن، جان اندریاس (1384). جنگ نامتقارن. ترجمه مرکز برنامه‌ریزی و تألیف کتب درسی سپاه، تهران: مرکز برنامه‌ریزی و تألیف کتب درسی سپاه.
افروز، رضا. (1382). «ویژگیهای جنگ نامتقارن». در مجموعه مقالات نخستین همایش علمیسراسری تبیین اصول و شیوه‌های جنگ نامتقارن در مقابله با تهدیدات احتمالی، ج دوم، اصفهان، دانشکده افسری.
باویر، حسن (1395). «ژئوپلیتیک خلیج‌فارس و توهم ناامنی منطقه». مرکز مطالعات خلیج‌فارس.
بوون، وین، کیو (1383). «ابعاد جنگ نامتقارن». ترجمه محمود فیروزی،فصلنامه مطالعات بسیج، شماره 23، صص 85-120.
بابایی اصل، غلامرضا (1392) «تأثیر معنویت بر جنگ نامتقارن و نقش سپاه در آن». مجموعه مقالات نقش معنویت در جنگ ناهمطراز، انتشارات زمزم، صص 679 -712.
-پارساپور، روزب (1390). «جایگاه ویژه نبردهای نامتقارن در دکترین دفاعی جمهوری اسلامیایران». ماهنامه خلیج‌فارس و امنیت، مرکز مطالعات خلیج‌فارس، صص 1-21.
حبیبی، نیکبخش (1386). «بررسی میزان به‌کارگیری شیوه‌های جنگ نامتقارن (ناهمتراز) در مقابله با تهدیدات نظامی». فصلنامه مدیریت نظامی، شماره 26، صص 5-44.
حاتمی، احمد (1397). «رونمایی از موشک نقطه زن زمینی و دریایی فاتح مبین». نشریه نمایه دفاع، شماره 118، ص 1
حاجی‌زاده، علی (2018). «سپاه ایران به موشک بالستیک دریایی مجهز شد». (تاریخ مشاهده: 21/9/1390) در:https://ir.sputniknews.com/iran/201810164070476
خامنهای، سید علی (1395). «بیانات در دانشگاه تربیت پاسداری امام حسین (ع)». (تاریخ مشاهده: 25/7/97) در: http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=33172
دانیالی، سیاوش (1384). «جایگاه جنگ نامتقارن در جنگ دریایی آینده». تهران: مرکز مطالعات و تحقیقاتی ندسا.
دهخدا، علی‌اکبر (1343). لغت‌نامه، ج 16، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
دهقان، نبی‌الله و مرادی، شعبان (1388). «تبیین مفهوم راهبرد جنگ نامتقارن و عوامل مؤثر بر موفقیت و اثربخشی جنگ نامتقارن». فصلنامه مدیریت نظامی، شماره 34، صص 1-44.
رجبزاده، حسین (1392). «تبیین اصول حاکم بر میدانهای جنگ آینده». مجموعه مقالات نقش معنویت در جنگ ناهمتراز، پژوهشکده تحقیقات اسلامی، چاپ زمزم، صص 221.
رمضانی، مهدی (1392) «بررسی ناهمگونی دفاع در جنگ آینده». معاونت دانش و پژوهش ندسا.
ساعد، نادر (1385). «ارزیابی دکترین جنگ نامتقارن از منظر حقوق بین‌الملل بشردوستانه». مجله پژوهش حقوق سیاست، شماره 19، صص 8.
سایت الف (1394). «راهبرد ویژه ایران برای شکست امریکا در جنگ احتمالی». (تاریخ مشاهده: 9/8/97)
سایت افکار (1395). «مینهای دریایی ایران را بیشتر بشناسید»، (تاریخ مشاهده: 9/8/97) در:https://www.afkarnews.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-
عبداللهخانی، علی (1383). «امنیت بین‌الملل، فرصت‌ها و تهدیدات فراروی امنیت ملی جمهوری اسلامیایران». تهران: موسسه فرهنگی و مطالعات و تحقیقات بین‌الملل معاصر.
عمید، حسن (1360). «فرهنگ فارسی عمید». تهران: سپهر
کالنیز، جان (1380). «استراتژی بزرگ». ترجمه کوروش بایندر، تهران: وزارت خارجه.
کالینز، جان (1370). «استراتژی بزرگ اصول و رویهها». ترجمه کورش بایندر، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی
مجتهدزاده، پیروز (1379). «ایدههای ژئوپلیتیک و واقعیتهای ایران». تهران: نشر نی.
معاونت آموزش نزسا (1381). «اصول جنگ و توان رزمی». چاپ اول، تهران: مرکز چاپ سپاه.
معاونت سیاسی ندسا (1376). «گامی به سوی اقتدار». تهران: مرکز چاپ سپاه.
مکنزی، کنت (1382). «جنگ نامتقارن». ترجمه عبدالمجیدی ومحمدتمنایی، تهران: انتشارات دوره عالی جنگ سپاه.
مرادپیری، هادی (1382). «اصول و ویژگیهای جنگ نامتقارن». در مجموعه مقالات نخستین همایش علمیسراسری تبیین و شیوه‌های جنگ نامتقارن در مقابله با تهدیدات احتمالی، ج اول، اصفهان، دانشکده افسری.
مزروعی، حسین (1385). «مدیریت جنگ نامتقارن با تأکید بر نیروی انسانی». فصلنامه علوم نظامی، شماره 26، صص 49-68.
معاونت دانش و پژوهش ندسا (1388). «شناورهای رزم کرانهای جدید آمریکا». ماهنامه خلیج‌فارس و امنیت، شماره 94، سال دهم، صص 54-64.
فدوی، علی (1391).«در هیچ جا نیستیم اما در همه‌جا هستیم»، در: http://www.jahannews.com/interview/227541/.
قهوهچیان، حمید (1394). «ضرورت‌های پرداختن به مسائل حقوقی برنامه‌ریزی و بودجه در زمان جنگ»، (تاریخ مشاهده: 9/8/97) در:http://defamoghaddas.ir
نجفی، محمدرضا (1392). «ایران و جنگ نامتقارن آینده». مجموعه مقالات نقش معنویت در جنگ ناهمتراز، پژوهشکده تحقیقات اسلامی، چاپ زمزم: 290-253.
Aarregun-Toft. I. (2001),”How the weak win wars: a Theory of Asymmetric conflict”, International security, Vol 26. pp. 93-128
-Bruce, B. (1999), what is Asymmetric Strategist, Rand. V. 4, pp.12
