1مدرس دانشگاه فرهنگیان و دانشجوی دکتری برنامه ریزی درسی دانشگاه بیرجند، خراسان جنوبی، ایران؛ m.alipour@birjand.ac.ir
2دانشجوی کارشناسی آموزش ابتدایی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران؛ al.gh.13790@gmail.com
3کارشناسی ارشد الهیات و فقه و حقوق، دانشده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه قم، قم، ایران؛ p.s.bahonar.farhangi@gmail.com
چکیده
دانشجویان تربیتمعلم همانند سایر اقشار در دوران هشتساله دفاع مقدس حضور فعالی داشتهاند. بررسیها نشان میدهد که از میان شهدای والامقام دفاع مقدس، تعدادی دانشجویان مراکز تربیتمعلم بودهاند. با توجه به اهمیت حفظ ارزشهای دفاع مقدس و آرمان شهدا، پژوهش حاضر به منظور بررسی و تحلیل وصیتنامه شهدای تربیتمعلم خراسان جنوبی صورت گرفته و برای رسیدن به این منظور از روش تحلیل محتوا و بررسی اسنادی استفاده شده است. واحد تحلیل متن، وصیتنامههای شهدا میباشد. با توجه به ماهیت پژوهش، از روش نمونهگیری در دسترس استفاده شد. ۱۲ وصیتنامه شهدای تربیتمعلم، مورد بررسی قرار گرفت. دادههای حاصل از بررسی و تحلیل وصیتنامههای شهدا با روش گال و همکاران مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفتند. یافتههای حاصل از تحلیل وصیتنامهها در ۸ مضمون اصلی «فلسفه حضور در جبهه»، «نگاه شهدا به امام خمینی (ره)»، «اهمیت دادن به مسجد و مراسمات»، «رسالت دانشجو معلمان»،«رهنمود برای مردم»، «حرمت پدر و مادر»، «رعایت حجاب و مسائل اسلامی» و «انتقال فرهنگ عاشورایی» دستهبندی شد. بهطوریکه میتوان از یافتههای پژوهش نتیجه گرفت که شهدا با نگاه ژرف به اهمیت رسالت خطیر دانشجومعلمان ضمن انتقال اهمیت تربیت درست نسل آینده در وصیتنامههای خود، بر گرفتن انتقام خون شهدا از دشمن تأکید کردند و مسائلی همچون توجه به مراسمات و اهمیت قائل شدن و حضور مستمر در مساجد، رعایت حجاب توسط خواهران و توجه ویژه به ایام محرم جزء وصیت شهدا به دانشجومعلمان و مردم میباشد.
آزرمی، علی (۱۴۰۰). دفاع مقدس و آیندهپژوهی استحکام ساخت درونی نظام سیاسی در ایران. پژوهشنامه انقلاب اسلامی، ۱۱ (۴۱)، ۱۴۲-۱۲۳.
ابراهیمی، خدایار؛ رشیدی آل هاشم، سیدرکن الدین؛ نورا، موسی (۱۴۰۰). نقش یادمانهای شهدا بر ارتقای اعتقادات در جامعه. دو فصلنامه علمی مطالعات دفاع مقدس و نبردهای معاصر، ۳ (۲)، ۲۶-۱.
ازقندی، علیرضا؛ روشندل، جلیل (۱۳۹۲). مسائل نظامی و استراتژیک معاصر. تهران: سمت.
افشین، جواد (۱۴۰۱). مطالعه نگرش گروههای اجتماعی مختلف بر فرهنگ ایثار و شهادت و راهبردهای تقویت آن. دو فصلنامه علمی مطالعات دفاع مقدس و نبردهای معاصر، ۴ (۱)، ۷۱-۲۱.
امیریان، ابراهیم (۱۳۹۳). تحلیل وصیتنامههای شهدای استان کرمانشاه با تأکید بر آموزههای تربیتی. پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه ملایر، دانشکده علوم انسانی.
امیریان، ابراهیم؛ اعتمادزاده، هدایت الله (۱۳۹۵). بررسی دیدگاه تربیتی شهدای جنگ تحمیلی استان کرمانشاه به استناد وصیتنامه آنها. پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی، ۶ (۱۴)، ۲۳۵-۱۹۷.
باقری دولتآبادی، علی؛ شاکریان، جواد (۱۳۹۸). انگیزۀ شهدای استان کهگیلویه و بویراحمد برای حضور در جبههها: تحلیل محتوای وصیتنامۀ شهدا. فصلنامه علمی مطالعات دفاع مقدس، ۵ (۱)، ۹۳-۷۱.
بهرامیان، صادق (۱۴۰۰). تحلیل اسناد جنگ تحمیلی؛ مطالعه موردی وصیتنامه ۳۲ نفر از شهدای اطلاعات عملیات سپاه سیدالشهدا (ع) استان تهران. مطالعات دولت پژوهی در جمهوری اسلامی ایران، ۷ (۱)، ۱۱۳-۹۷.
پوستین چی، زهره (۱۴۰۱). تأثیر متقابل عوامل فرهنگی اجتماعی و دفاع مقدس. فصلنامه علمی مطالعات دفاع مقدس، ۸ (۱)، ۱۳۶-۱۱۱.
ثمری صفا، جعفر؛ کاظمیان، سمیه؛ پوردل، مژگان؛ سلطانی، مرضیه (۱۴۰۰). نقش دفاع مقدس بر خودکارامدی جانبازان جنگ تحمیلی شهر اهواز. فصلنامه علمی مطالعات دفاع مقدس، ۷ (۳)، ۱۷۹-۱۶۷.
جمالی، علی (۱۳۹۴). تأثیر دستاوردهای فرهنگی دفاع مقدس بر حفظ و استمرار انقلاب اسلامی. دو فصلنامه علمی-پژوهشی پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی دانشکده علوم انسانی و قدرت نرم دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین (ع)، ۵ (۱۱)، ۱۰۰-۶۳.
حاجتی، حامد (۱۴۰۰). علل و انگیزههای راهبردی رخداد جنگ تحمیلی. دو فصلنامه علمی مطالعات دفاع مقدس و نبردهای معاصر، ۳ (۱)، ۳۷۸-۳۵۱.
حسینی، سید حمید (۱۳۸۶). مفهومپردازی آسیبشناسی ترویج فرهنگ ایثار و شهادت. همایش ملی آسیبشناسی ترویج فرهنگ ایثار و شهادت، دانشگاه مازندران.
حلیمی جلودار، مصطفی (۱۳۹۸). نقش سبک زندگی دینی خانواده در تربیت جوانان دفاع مقدس. دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی، ۲ (۱۶)، ۱۲۰-۱۰۲.
خان محمدی، کریم؛ قاضی خانی، خدیجه (۱۴۰۰). بازنمایی سیدالشهدا علیهالسلام در وصیتنامههای شهدای دفاع مقدس استان قم. فصلنامه مطالعات فرهنگ – ارتباطات، ۲۲ (۵۵)، ۲۲۲-۱۹۹.
خسروی زارگز، مسلم؛ بخشی، سمیه (۱۳۹۶). انگیزه سنجی رزمندگان اسلام برای حضور در دفاع مقدس؛ بررسی محتوای وصیتنامههای شهدا. پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی، ۷ (۱۵)، ۲۸-۱.
خشتزر، بهروز (۱۴۰۱). استان کهگیلویه و بویراحمد در آیینه دفاع مقدس. علوم زیستمحیطی و دانش جغرافیا، ۲ (۲)، ۱۲-۱.
دارایی اصلانی، علی همت (۱۳۹۹). مضامین عرفانی و جلوههای عارفانه در وصایای شهدای دفاع مقدس. فصلنامه مطالعات فرهنگ ایثار، ۱ (۴)، ۲۱۲-۲۰۳.
ربیعی، علی؛ تمنایی، امیرحسین (۱۳۹۲). تحلیل گفتمان وصیتنامهی شهدای جنگ تحمیلی. مطالعات جامعهشناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)، ۲۰ (۲)، ۱۸۶-۱۶۱.
رحمانی، غلام عباس؛ هادی طحان، محسن؛ عالیشوندی، اعظم؛ صادقی، الهه (۱۴۰۰). سرمایههای اجتماعی و معنوی دفاع مقدس. دو فصلنامه علمی مطالعات دفاع مقدس و نبردهای معاصر، ۳ (۲)، ۲۸۰-۲۴۵.
رضازاده کاوری، منیره؛ منصوری، سیما (۱۴۰۰). بازتاب ادبیات عامة خوزستان در شعر متعهد و ملتزم دفاع مقدس. مطالعات دولت پژوهی در جمهوری اسلامی ایران، ۷ (۴)، ۷۹-۶۱.
زنگوئی، امیر (۱۳۹۱). نقش دانشجویان و دانشگاهها در جنگ تحمیلی. نخستین کنگره دانشجویی طب نظامی و مدیریت بهداشت و درمان نیروهای مسلح. (۱۲۷-۱۱۸)
سعیدی رضوانی، محمود؛ غلامی، فاطمه (۱۴۰۰). زیستنامه شهدا و لایههای ذهنی مخاطبان: ربایشها، رانشها، رویشها. فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، ۲۹ (۵۳)، ۱۶۴-۱۲۳.
سلیمان پورعمران، محبوبه؛ حاتم زاده، سهراب؛ یوسفی فر، حسین؛ سیاح، مجتبی (۱۳۹۸). بررسی روشها و میزان آشنایی دانشآموزان با ارزشهای دفاع مقدس مطالعۀ موردی: شهرستان بجنورد. فصلنامه علمی مطالعات دفاع مقدس، ۵ (۱)، ۵۱-۳۳.
سلیمی، حشمتالله؛ صدری، منیژه؛ میزبانی، مهناز (۱۳۸۳). نقش مساجد و دانشگاهها در پیروزی انقلاب اسلامی. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
سنچولی، احمد؛ مجوری، محمد؛ کلبعلی، شهلا (۱۴۰۱). تجلی مؤلفه شهادت در سه اثر داستانی از راضیه تجار («ستاره من»، «گمان مبر که شعله بمیرد»، «محبوبة صبح»). دو فصلنامه علمی مطالعات دفاع مقدس و نبردهای معاصر، ۴ (۱)، ۲۰-۱.
شجاعی باصیری، علیرضا (۱۳۸۹). تحلیل محتوای وصایای شهدای پاسدار و بسیجی استان چهارمحال و بختیاری. دفتر مطالعات و تحقیقات بنیاد شهید و امور ایثارگران چهارمحال و بختیاری.
صبوری کزج، پرویز؛ صبوری کزج، جواد (۱۳۹۹). تحلیل گفتمان وصیتنامه سرداران شهید شهرستان خلخال. دو فصلنامه علمی مطالعات دفاع مقدس و نبردهای معاصر، ۲ (۲)، ۹۵-۷۳.
صدیق اورعی، غلامرضا؛ اصغرپور ماسوله، احمدرضا (۱۳۹۸). بررسی ساختار ایدئولوژی انقلاب اسلامی در دهۀ اول انقلاب با تحلیل محتوای وصایای شهدای جنگ ایران و عراق. علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، ۱۶ (۱)، ۲۶-۱.
طاهرپور، مالک؛ امیر مظاهری، امیر مسعود؛ ساسان، ودیعه (۱۳۹۹). مقایسه پایبندی به مضامین ارزشی وصیتنامه شهدای دفاع مقدس و سبک زندگی خانواده شهدا. فصلنامه علمی مطالعات دفاع مقدس، ۶ (۴)، ۱۹۹-۱۷۹.
عابدینی، علی؛ زارعی متین، حسن؛ کردنائیج، اسداله؛ عابدینی، حسین (۱۳۹۸). طراحی و تبیین الگوی سرمایه اجتماعی بر اساس وصایای فرماندهان شهید دفاع مقدس. پژوهشنامه انقلاب اسلامی، ۹ (۳۳)، ۱۱۲-۸۹.
علاماتی، غلامرضا (۱۴۰۰). واکاوی و تحلیل چگونگی تبادل اسرای جنگ ایران و عراق (۱۳۶۷-۱۳۵۹). فصلنامه علمی مطالعات دفاع مقدس، ۷ (۲)، ۲۴۷-۲۲۵.
علایی، حسین (۱۳۹۱). روند جنگ ایران و عراق. تهران: انتشارات مرزوبوم.
غفاری هشجین، زاهد؛ قربانی، سعید؛ رحیمیان، محمد (۱۳۹۶). بررسی مؤلفههای فرهنگ ایثار و شهادت در اندیشهی شهید مطهری. پژوهشهای اجتماعی اسلامی، ۱۱۲، ۸۶-۶۱.
فروغ زاده، سیمین؛ سلطانی، سحر (۱۳۹۷). تحلیل محتوای وصیتنامههای شهدا (با تأکید بر مفاهیم الگو و توسل به ائمه). پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی، ۸ (۱۷)، ۵۷-۳۱.
فلاح تفتی، فاطمه (۱۴۰۰). طراحی الگوی سبک زندگی دینی زنان: پژوهشی مبتنی بر وصیتنامه شهدای زن در دفاع مقدس. فصلنامه فرهنگی تربیتی زنان و خانواده، ۱۶ (۵۶)، ۴۰-۷.
قدمی کارمزدی، فخری (۱۴۰۰). جایگاه ترویج فرهنگ ایثار و شهادت (از منظر قرآن و روایات). شاهد اندیشه، ۲ (۱)، ۱۰۴-۸۵.
قلی پور، علیاکبر (۱۳۹۸). ارتقاء فرهنگ ایثار و شهادت در بین نسل جوانان. فصلنامه علمی دانش انتظامی هرمزگان، ۹ (۳۲)، ۳۰-۱۵.
کاظمی، افسانه؛ غفاری هشجین، زاهد؛ کشاورز شکری، عباس (۱۳۹۵). بررسی مؤلفههای جمعی فرهنگ ایثار و شهادت در خاطرات آزادگان دفاع مقدس بهمثابه سرمایه اجتماعی. پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی، ۶ (۱۴)، ۱۷۳-۱۳۹.
کردنائیج، اسدالله؛ خلیلی پالندی، فرشته (۱۳۹۷). تأثیر فرهنگ ایثار و شهادت بر سرمایه اجتماعی با میانجیگری باورهای دینی. فصلنامه مدیریت اسلامی، ۲۶ (۳)، ۵۸-۳۷.
کرم پور، رزا؛ عابدی کوشالشاه، غلامرضا؛ باصری، علی (۱۴۰۰). بازشناسی جایگاه معنایی ارزشهای اجتماعی در وصایای شهدا (شهدای دفاع مقدس و شهدای مدافع حرم). مطالعات راهبردی بسیج، ۲۴ (۹۲)، ۶۳-۳۷.
کریمی، محمود؛ داوری، روحالله؛ جمالی، حامد (۱۳۹۷). بازتاب آموزههای تربیتی قیام عاشورا در دفاع مقدس با الهام از آموزههای قرآن کریم. فصلنامه علمی بصیرت و تربیت اسلامی، ۱۵ (۴۵)، ۶۲-۳۳.
کشکولی، محمدحسین؛ اسلامی تنها، اصغر (۱۳۹۹). تحلیل کنشهای گفتاری وصیتنامه شهید سپهبد قاسم سلیمانی. سلسله همایشهای بینالمللی گام دوم انقلاب اسلامی، ۲ (مقالات دومین همایش بینالمللی گام دوم انقلاب)، ۳۰-۱.
محمدیان، عباس؛ صادقی، ریحانه (۱۳۹۷). سیمای اخلاقی و رفتاری شهید حسن باقری در آیینه «هفتبند التهاب» مشفق کاشانی. ادبیات پایداری، ۱۰ (۱۹)، ۳۳۰-۳۰۵.
محمدیان، مهتاب؛ عظیمی دولتآبادی، امیر؛ عسگری، احسان (۱۳۹۹). ارزشهای انقلاب اسلامی ایران درآینة شهدای جنگ تحمیلی (مطالعه موردی وصیتنامه شهدای استان ایلام). اندیشه سیاسی در اسلام، ۷ (۲۵)، ۱۱۰-۷۳.
محمودی، مهدی؛ توکلی زاده راوری، محمد (۱۳۹۵). ترسیم نقشه موضوعی اسناد جنگ تحمیلی: مطالعه موردی وصیتنامه فرماندهان پاسدار شهید استان کرمان. گنجینۀ اسناد، ۲۶ (۴)، ۹۳-۸۲.
مریجی، شمس الله (۱۴۰۰). شهادت در اسلام و مسیحیت و نقش آن در ایجاد همبستگی اجتماعی. دو فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات فرهنگی اجتماعی حوزه، ۵ (۹)، ۲۲-۵.
مطهری، مرتضی (۱۳۹۵). قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه تاریخ. تهران: صدرا.
مقیمی فیروزآباد، معصومه (۱۳۹۷). بررسی مؤلفههای سبک زندگی شهدای مدافع حرم (مطالعۀ موردی: وصیتنامۀ ۲۷ تن از شهدای مدافع حرم). پژوهشهای اجتماعی اسلامی، ۲۴ (۱۱۸)، ۱۳۸-۱۱۱.
ملکی، سعید؛ حاتمی، داوود (۱۴۰۰). راهکارهای ترویج فرهنگ ایثار و شهادت در کشور بهعنوان ابزاری برای مقابله با جنگ نرم دشمن. دو فصلنامه علمی مطالعات دفاع مقدس و نبردهای معاصر، ۳ (۲)، ۹۶-۷۵.
میرزایی، مهدی (۱۴۰۰). تحلیل مؤلفههای معنویت و اخلاق در وصیتنامه شهدای فرهنگی استان ایلام مبتنی بر بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی. شاهد اندیشه، ۲ (۲)، ۷۲-۴۷.
نظری، محمود؛ سرمدی، محمدرضا؛ فرجاللهی، مهران؛ اسماعیلی، زهره (۱۳۹۸). کشف مبانی فلسفی آموزههای تربیتی وصیتنامه شهدای دانشجوی دوران دفاع مقدس. فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، ۲۷ (۴۴)، ۱۳۷-۱۱۱.
نظری، نجمه؛ جعفرنیا، صغری سادات (۱۳۸۹). انعکاس عاشورا، یکی از خصیصههای شعر دفاع مقدس. سبکشناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، ۳ (۱)، ۷۷-۶۱.
Chavoshian, S. (2020). Dream-Realities: Rematerializing Martyrs and the Missing Soldiers of the Iran-Iraq War. Religion and Society, 11(1), 148-162.
Koolaee, E. (2014). The Impact of Iraq-Iran War on Social Roles of Iranian Women, Middle East Critique, 23(3), 277-291.
Salamati, P. Razavi, S. M. Shokraneh, F. Mohazzab Torabi, S. Laal, M. Hadjati, G. Khaji, A., Rahimi Movaghar, V. (2013). Mortality and injuries among Iranians in Iraq-Iran war: a systematic review. Archives of Iranian medicine, 16(9), 542–550.