1دانشجوی دکترای علوم سیاسی، دانشکده امنیت، دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین (ع)، تهران، ایران؛ gholamhoseintayebi1979@gmail.com
2دکترای فلسفه، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین (ع)، تهران، ایران؛ noor.mahdi1394@gmail.com
چکیده
پایان جنگ ایران و عراق و پذیرش آتش‌بس دو جانبه، تغییر و تحولاتی را در دیپلماسی ایران به وجود آورده و زمینه را برای بازسازی روابط سیاسی با برخی از کشورها فراهم آورد و برقراری رابطه با کشورهایی که از لحاظ مواضع سیاسی به ایران نزدیک بودند، در دستور کار سیاست خارجی قرار گرفت. سوریه که در این ردیف از کشورها قرار داشت، جایگاه ویژه‌ای را در سیاست خارجی ایران به خود اختصاص داده است؛ به‌طوری که از آن به عنوان کشور دوست و برادر یاد شده است. ایجاد زمینه برای فروپاشی نظام دوقطبی، سوریه را از وضعیت قبلی خود خارج کرد. در چنین شرایطی، سوریه تلاش نمود تا روابط سیاسی خود را با جهان میانه‌روی عرب بازسازی نماید. با تهاجم عراق به کویت، روابط ایران و سوریه که تا حدودی با مسأله لبنان مخدوش شده بود، تحت تأثیر آن قرار گرفت و زمینه مجدد همکاری‌های سیاسی میان دو کشور را فراهم نمود. در این تحقیق بر آن شدیم با روش توصیفی -تحلیلی بر پایه اطلاعات کتابخانه‌ای و اسنادی به بررسی عوامل تأثیرگذار بر روابط ایران و سوریه پس از جنگ هشت‌ساله دفاع مقدس بپردازیم. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد عواملی از قبیل پیمان طائف و مواضع ایران و سوریه، حملة عراق به کویت و مواضع ایران و سوریه، کنفرانس صلح مادرید و مواضع ایران و سوریه، اختلافات ایران و امارات متحده عربی و موضع‌گیری سوریه، تهاجم ترکیه به شمال عراق و مواضع ایران و سوریه، پیمان استراتژیک ترکیه - اسرائیل و مواضع ایران و سوریه و اختلافات ترکیه - سوریه از جمله عوامل تأثیرگذار بر روابط ایران و سوریه پس از جنگ هشت سال دفاع مقدس بوده است.
احتشامی، انوشیروان (1378). سیاست خارجی ایران و دوران سازندگی (اقتصاد، دفاع، امنیت)؛ ترجمة ابراهیم متقی و زهره پوستین‌چی، تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
اسحاق‌زاده، فرخ (1368). بحران لبنان از طائف تا درگیری‌های اخیر حزب‌الله و امل، بولتن وزارت امور خارجه، شماره 36.
اسدی، بیژن (1369). بررسی دوران جدید روابط سیاسی سوریه و مصر، فصلنامه سیاست خارجی، سال خارجی، سال چهارم.
اطهری، سید اسدالله (1382). بازخوانی روابط دو کشور ایران و ترکیه پس از جنگ سرد، فصلنامه راهبرد، شماره 27.
امامی، محمدعلی (1374). روابط ایران و اعراب، فصلنامه سیاست خارجی، سال نهم.
امامی، محمدعلی (1374). بررسی سیر روابط ترکیه و سوریه، فصلنامه سیاست خارجی، سال دوازدهم.
اینبار، افرایم (1380). تأثیرات منطقه‌ای همکاری استراتژیک ترکیه ـ اسرائیل؛ ترجمة تورج افشون، فصلنامه نهضت، سال دوم، شماره 8.
ثانی، رضا (1379). ایرانی که می‌تواند بگوید نه!، تهران: مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر.
جاف، جوف (1373). دیدگاه‌های خاورمیانه‌ای جنگ خلیج‌فارس و پیامدهای آن؛ ترجمه علیرضا دربیگی نامقی، ماهنامه دانش سیاسی، آذر و دی.
جعفری ولدانی، اصغر (1377). بررسی کانون‌های بحران در خلیج‌فارس، تهران: انتشارات کیهان، چاپ دوم.
جعفری ولدانی، اصغر (1374). تحولات مرزها و نقش ژئوپلیتیک آن در خلیج‌فارس، تهران: انتشارات قومس.
جعفری ولدانی، اصغر (1376). نگاهی تاریخی به جزایر ایرانی تنب و ابوموسی، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.
دهقان طرزجانی، محمود (1379). روابط خارجی ایران و همسایگان در دهة دوم انقلاب اسلامی، تهران: انتشارات سروش.
رفعت‌نژاد، غلامرضا (1381). روابط ترکیه ـ سوریه ـ اسرائیل و تأثیرات آن بر منطقه خاورمیانه، گزارش پژوهشی، پژوهشکده مطالعات راهبردی.
رمضانی، روح‌الله (1380). چارچوب تحلیلی برای بررسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران؛ ترجمة علیرضا طیب، تهران: انتشارات نی.
روزشمار سیاست خارجی ایران در سال 1372 (1376). تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.
روشندل، جلیل (1377). هدف‌ها و پیامدهای پیمان ترکیه ـ اسرائیل، سلسله مقالات خاورمیانه شناسی، مرکز پژوهش‌های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه، آبان.
سعیدی، ابراهیم (1374). سوریه (مباحث کشورها و سازمان‌های بین‌المللی)، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.
سعیدی، زامل (1369). بازتاب‌های پروستریکا در سیاست‌های عربی سوریه، فصلنامه سیاست خارجی، سال چهارم.
سعیدی، زامل (1368). دیدار خدام از قاهره و پیامدهای احتمالی آن، بولتن وزارت امورخارجه، شماره 36.
السن، رابرت (1380). مسئله کرد و روابط ایران و ترکیه؛ ترجمه ابراهیم یونسی، تهران: انتشارات پانیذ.
عنادی الموتی، مراد (1381). ایران و سازمان کنفرانس اسلامی (بررسی عملکرد سازمان کنفرانس اسلامی در دوره ریاست جمهوری اسلامی ایران بر این سازمان)، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.
کاکایی، سیامک (1376). نقش ترکیه در منطقه خاورمیانه پس از جنگ سرد، فصلنامه خاورمیانه، زمستان.
گزیده اخبار خاورمیانه (1377). فصلنامه خاورمیانه، تابستان و پاییز.
مجتهدزاده، پیروز (1373). ادعاهای امارات نسبت به جزایر تنب و ابوموسی، ماهنامه اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، شماره 82 ـ 81، مرداد و شهریور.
مواضع سیاست خارجی ایران (1373). (اظهارات سخنگوی وزارت امور خارجه در سال 1372)، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.
Hossein J. Agha And Ahmad S. Khalidi, Op, Cit
Hossein J.Agha And Ahmad S.Khalidi, Syria And Iran Rivalry And Copperarion, The Royal Institute Of International Affairs, London, 1995,
Neil Quilliam, Syria And A Wew World Order, Durham Middleas Monographs Series, London, 1999
Anoushi rvan Ehteshami And Reymond A.Hinnebuseh, Syria And Iran Middle Powers In A Penetrated Regional System,Routled,London,1997,
